Auteurs uit
Hardenberg (Hardenbarg)

George de Thouars (Huize Beugelskamp bij Denekamp, 13-05-1807- Laar, Bentheim, 08-08-1850) was sergeant toen hij in december 1823 werd benoemd tot page aan het hof van Koning Willem I. Hij werd op 7 december 1836 uit de militaire dienst ontslagen wegens wangedrag en vluchtte toen naar zijn moeder die in Heemse woonde. De Thouars schreef  veel voor zijn eerherstel. Hij joeg echter veel mensen tegen zich in het harnas en stierf arm en berooid. De Thouars wordt nu nog gewaardeerd om zijn Saomensproake tusschen Geert en Luuks an de Rammelbekke tusschen Denekamp en Nordhoorne (1838) en de Breef van Swooflings Hinte oet Amsterdam an zien volk in de Lutte bie Oldenzel (1839). Hij was de eerste die (anoniem) een kindergedichtje publiceerde dat gedeeltelijk in de streektaal is geschreven. In dat vrolijke gedichtje 'Brabbeltaal', opgenomen in Dichtbundeltje voor de Jeugd (Hoorn, Gebr. Vermande, 1838), kijkt een Amsterdams meisje, dat ‘eens een zomermaand in Drenthe en in Twente heeft vertoefd’, neer op haar Twentse leeftijdsgenoten en hun achterlijkheid. Ze illustreert dat met wat ‘mijn ooren moesten hooren’. (…)  Als de veugelties eigies lekt / En de duufkes trekkebekt; / Dan is ’t holkt zoo gruen en sap. / Jao zoo slap / As mien olden wasschellap; /O dan vroslen wye manaar / Paar am paar,-- / Jongs, dat dove allegaar! (…). Het gedicht is ook ook opgenomen in: Van Alphen tot Zonderland; de Nederlandse kinderpoëzie; verzameld door Anne de Vries jr (Querido, 2000).

Lees meer over George de Thouars op: Wie is wie in Overijssel.nl

Hendrik van Laar (Hardenberg, 21-07-1878 – Lutten, 21-12-1969), dichter en imker, is geboren in Hardenberg en woonde in Lutten en Diffelen. Van Laar werd op elfjarige leeftijd schaapherder, later werd hij timmerman en hij heeft enige tijd gewerkt als verkoper van stichtelijke boeken. Zijn gedichten, meestal geschreven in het Nederlands, gaan over de natuur, de historie en het christelijk leven. Ook schreef Van Laar regelmatig gelegenheidsgedichten. Twee bundels met in het Nederlands geschreven gedichten zijn: Heidebloempjes (Hardenberg, Olth.., 1924) en Onder wijde luchten (Hardenberg; A. Kremer, 1958). Hij schreef ook gedichten in de streektaal; deze zijn gepubliceerd in Rondom den Herdenbergh. Het gaat om de volgende gedichten: 'As ik op die stille heide' (1992, nr. 4. p. 1043); 'De kreijen op de slachterviziete brachten ’t uut' (1993, nr. 1. p. 21 t/m 22);  ‘k Heb uutgerekkend; honderd joar' (1993, nr. 2. p. 40);  'Koning Willem de Derde en Toar de Markies' (1990, nr. 1. p.  720 t/m 722);  'Toew ik nog scheper was / As' (1992, nr. 4. p. 1040 t/m 1041);  'In de hiete zommerdaege' (1993, nr. 1. p. 19 t/m 20).

Het gedicht 'Mar holt dit ook in de gaate' is gepubliceerd in: A. Buter, Volksverhalen uit Overijssel, p. 113 (Utrecht, Het Spectrum, 1979).

Meer over Hendrik van Laar op: Wie is wie in Overijssel.nl en in: Rondom den Herdenbergh, jrg. 1990, 1992, 1993, en 2011 p. 10 t/m 11, een reeks artikelen van C. Lina. 

Gerrit van Faassen (Lutten, 23 mei 1935) groeide op in de tuinmanswoning van de villa ‘Eikenoord’ in Lutten. Daar was zijn vader Derk Jan als chauffeur en tuinman in dienst.  Gerrit van Faassen diende in het Nederlandse leger in Nieuw Guinea van 1954 tot 1957. Tot 1992 werkte hij in de bouw. Hij schreef in Het Lutter Journaal en was correspondent voor de Zwolse Courant. In 2008 was hij één van de initiatiefnemers om een lokale veteranendag in de gemeente Hardenberg te organiseren en in 2014 is hij onderscheiden als Lid in de Orde van Oranje Nassau. Gerrit van Faassen schreef jarenlang onder het pseudoniem Henduk van 't Westende verhalen en gedichten in de streektaal. Een deel daarvan is gebundeld in Tiedverdrief: gedichten (2001), Deur dag en tied (2005) en Van 't ien op ’t aander (2005). Gerrit van Faassen was lid van de werkgroep dialect van de Historische Vereniging Hardenberg. Vanaf 2014 publiceerde hij in het verenigingstijdschrift Rondom den Herdenbergh de serie ‘Mit G.O.S. op pad’ (Project GrensOverschrij dende Streektalen; een provinciaal project, aangestuurd door de IJsselacademie, waarbij plaatselijke werkgroepen op uitgebreide schaalde lokale taalvariaties registreerden).

Een interview met Gerrit van Faassen, dichter en schrijver in Luttens plat, door K. Oosterhof, is opgenomen in Rondom den Herdenbergh, 2003, jrg. 20, nr. 4, p. 33 t/m 37. 

Hilda Knol (27-12-1964) is freelance verslaggever bij de Steenwijker Courant sinds oktober 2012, redacteur bij Boom Regionale Uitgevers in Meppel en doet nog een aantal andere werkzaamheden. Interviewen en het schrijven van korte verhalen zijn haar grote passie. Het verhaal Bössels is geschreven in de streektaal  waarmee ze opgroeide, het Sallands uit de omgeving van Hardenberg. Met dit verhaal won ze de tweede prijs in de Streektaalwedstrijd voor beginners, georganiseerd door de Stichting IJsselacademie in 2007. Bössels  gaat over een postbode-paukenist die zich verheugt op de uitvoering met het orkest in de Voorveghter in “Harnbarg”. Maar dan:  "K L A B Ä T S! Vlak veur Gait’s gezicht ontploft de brievenbusse en heel völle kerstkoarten vallen daele. Hi grep noar zien rechteroor. Effenties heurt hee helemoal niks meer en dan ‘n teuntie as een fluite. Hellig kek Gait um zich hen. Wie hef um det kunsie eflikt?"

Professor Herbert was een streektaalgroep uit de omgeving van Hardenberg. De band werd in oktober 1997 opgericht in Kloosterhaar door 'Professor Herbert', ofwel Gerjan Bouwmeester (1981), Bart Sportel (1982) en drummer Jan-Hendrik Odink (1981). De band bracht punkrock en covers van Normaal en Jovink & de Voederbietels. De band won op 29 april 2000 de eerste prijs op het Respect voor Plat-festival in Denekamp. De band wisselde van formatie en werd De Bierefluiters. Ze brachtten een demo-CD uit, genaamd Sex met de melkmachine (2000).

Bron: Streektaalzang 

Marie Pouwels-Bos uit Oud Bergentheim (Oold Banthum), publiceerde Van alles wat in ’t Sallands plat (In eigen beheer, 2000) en Voetveer en andere cursiefjes (Hardenberg; Heijink, 2006), korte verhaaltjes in streektaal vol boerenwijsheid over het leven van vroeger in de omgeving van het voetveer bij Oud-Bergentheim. In het tijdschrift Rondom den Herdenbergh publiceerde ze als Marjan M. Pouwels-Bos:  'k Wödde gries. - 'n Chef uut Gorrediek' (1988, jrg. 5, nr. 4, p. 538 t/m 539) en 'Bejoardenreissie' (2014, nr. 4, p. 14 t/m 15).

Peer oet Hardnbárg (pseudoniem van Piet Smulders) is een streektaalhumorist die is geboren in Dongen in Brabant, maar al vijftig jaar in Hardenberg woont. In maart 2014 in vierde hij zijn veertigjarig jubileum in theater De Voorvechter met Met Ziel en Zaligheid, een voorstelling met typetjes en herkenbare streekhumor, afgewisseld met zang en muziek. Het lied 'Op de schoele' staat op de CD Het beste van Overijssel plat (1994).

Jannie Luisman-de Jonge was jarenlang lid van de Werkgroep dialect van het tijdschrift Rondom den Herdenbergh van de Historische Vereniging Hardenberg. Zij schreef artikelen en gedichten in het Nederlands en in de streektaal. Tot rond 2015 verzorgde zij de rubriek Plat ni-js en schreef daarin artikelen. Samen met H. Reinders schreef ze Proatie bi-j de pompe. 2008, jrg. 25, nr. 4, p. 62 t/m 66.

Rondom den Herdenbergh; tijdschrift van de Historische Vereniging Hardenberg  en Omgeving, heeft een Warkgroep Dialect, die gedurende een lange reeks van jaren 'starke verhalen' publiceerde en de vaste rubriek ‘Plat ni-js’ verzorgde, met  woorden, uitdrukkingen en weetjes uit het verleden. Toen de werkgroep in april 2006 twintig jaar bestond, was ze samengesteld uit: Gerrit van Faassen, Jan Sierink, Diny Zweers, Mina Rieks, Henny Renkema, Gees Dekker, Henny Reinders, Marie Pouwels en Jannie Luisman. Dialectpublicaties in het tijdschrift zijn: Dialectnummer,  jrg. 5, nr. 4, nov. 1988./ Onderzoek naar het dialect. Dialectgebruik ; leeftijd, herkomst,  vroeger , nu; in en buiten familiekring, in welke situaties. Lezen in dialect - Handhaven van dialect - Aandacht voor dialect op school – 1986 (K. Oosterkamp) p. 25 t/m 536./ Boalder vrogger (Henny Reinders en H. Renkema-Spijkers), p. 536 t/m 538. / Haddenbarger spreuken  (T. Prenger), p. 539 t/m 540 / Sallands roet: enkele volksnamen van planten ; Kleine Meibloem - Hondetonge - Pispöttien - Stelpannegien - Broodbloeme - Tremse - Zoerblad - Knöppiesroet - Nakend eersien - Drietebeerntien onbekend (K. Oosterkamp), p. 542 t/m 544. / Plat schrieven, schriev'n of schrie'm? Over Uitspraak klinkers - Open lettergreep - Medeklinker - Uitgang -en - Voltooid deelwoord - Achtervoegsel - Lidwoord - Samentrekking - Meervoud - Verkleinwoord - Vervoeging onbekend (H.C. Jansen) , p. 549 t/m 550. / Barghoesspul (F.L. Meijler) 1989, jrg. 6, nr. 1, p. 551 t/m 554. Over onderduiken bij boer Weerts in Kloosterhaar./ 'n Haddenbarg, now en vrogger. Over Brinkstraat - Hamhuus - Leering - Goris – 1949 (H.C. Jansen) 1989, jrg. 6, nr. 2, p. 586 t/m 589./  Spellinggids, 1992 / Ik kenne 'n heel mooi liedtie, 1999  / Tiedverdrief (G. van Faassen), 2000 / Van alles wat in 't Sallands plat (M. Pouwels), 2000 / Wark'n (Willem  Veldsink)  2001, jrg. 18, nr. 4, p.33 / Alweer wat in 't Sallands plat (M. Pouwels), 2003 / Dauweln met Dialect, 2004 / Van 't ien op 't aander (G. van Faassen), 2005. 

Dick van Faassen (Lutten, 1931) studeerde werktuigbouwkunde aan de avond-HTS in Den Haag. Sinds 2011 werkt hij mee aan Wikipedie, de Nedersaksiche encyclopedie met artikelen in dialect. Dick van Faassen stelt dat het dialect dat wordt gesproken langs de voormalige Dedemsvaart, van Balkbrug tot De Krim, veel verwantschap vertoont met het Zuid Drents, maar ook specifieke eigen woorden en uitdrukkingen heeft. Dick van Faassen woont in Borne, maar voelt zich sterk verbonden met Lutten. Hij publiceerde het boekje ‘Moi; Proat en road langs de Voart’ (Lulu.com-Dick van Faassen, 2012. 96 p.), met verhaaltjes over het dorp en de historie en Lutterse woorden met woordverklaringen. Het boekje bevat deels dezelfde infomatie die staat bij detaalvanlutten.nl

De taal van Lutten  is een projekt dat het dialekt van Lutten en umstreken op de kaarte wil zetten en is veural bedoeld veur Luttenaarn die heur dialekt in staand wilt holden.’  Op deze site is ook de rubriek ‘Taalwiezer Lutters’ opgenomen, met naam- en warkwoorden, uutspraok, eigenoardigheden in 't Luttens, Zo proate wi’j in Lutt’n en artikelen, zoals van Dick van Faassen, die schrijft over turfsteken en het huis Collendoorn en van Judith Kaars Sijpesteijn-Gouwe (uut Putten) ,die schrijft over De Wiekswal tijdens haar jeugd in Lutten. Bij ‘Bekende personen’ wordt genoemd Jopie Prangsma, scheepsbouwer en platdichter. (…) Maar hi'j kun ok mooi varsies maken in 't plat Luttens. Bij ‘Schrievers’ staan Hendrik van Laar en Henduk van ´t Westende (Gerrit van Faassen.  Bij ‘Heur en kiek’  zijn drie verhalen te beluisteren die in het Luttens zijn verteld.

Bron: http://www.detaalvanlutten.nl

Lutter volkslied // Doar boven in Salland, daar licht bi'j de grens, / doar ligt een mooi dorpien, 't heet Lutt'n. / Het is wel niet groot, maar dat hindert gien mens. / Wij woont er heel graag, doar in Lutt'n. (….)(Op de wijs van het Twents volkslied).

Bron: http://www.plaatselijkbelanglutten.nl

 Roel Gritter was de drijvende kracht achter de Dialectkring De Vechtstreek, die bestond van 1988 tot 1992 en een aantal jaren een dialecttijdschrift De Vechtstreek uitbracht. Werk van hem is opgenomen in bundels van de IJsselacademie, zoals De Keuze (1995) naar aanleiding van literaire wedstrijden waaraan hij deelnam.