Hier vindt u meer informatie over de cursus streektaal en streekcultuur, en het inschrijfformulier.

> lees meer over de cursus
> schrijf je in voor de cursus

Verhalen/gedichten van
Deventer (Dèventer)

Thuus

’s nachts bin ik vake in heel vremde huzen
wöörin ik toch heel veilig en gelukkig lève
meschiens het doel wöör ik altied al nöör strève
 ‘k heb een warm tehuus, ik hove gin andere thuzen

of bin ikzelluf het Thuus van mien eigen introtripken
en lève ik in mien vel as in een veilig Thuus
as dat zoo is, zeuk ik nooit meer een ander huus
a’k in mien eigen blieve, ontloop ik ieder slipken

en kump mien laatste uur op eerde end’lijk an
dan za’k toch bange uut mien eigen iksken stappen
allewel ‘k wachte vol verwachting  op dat wat kommen zal

al geet de biele sneujhärd mien dunne lèvensdroad deur kappen
in feite weet ik dat mien weg geet nöör een eeuwig veilig huus
en da’k toch komme wöör ik ’s nachts van dreume: Thuus

G.W. Kuijk donderdag, 26 mei 2011

De leste eerpels

Den olden Iesbrandt zat op de verande van zien huusken in den hof rustig in de schaduw, rookten un piepe en las wat in de krante. Tegenaover hem, op de banke, was ut mèken van zien kleinzönne, den jongen Iesbrandt, dooende met ut schellen van de Ieste olde eerpels. Rimpelige oneugelike knollen met allemeugende lange kienen wazzen ut. 

In den hof, wäör alles in bluuj ston, was geluud van jonge gieetelingen en vanuut de olde nötteboom klonk of en tooe ut koeren van un holtdoeve. Ut was un volzomerse naomiddag. 

Zo noe en dan keek ut mèken den hof in wäör haar jonge an ‘t wärk was. As hiee tooevalligerwieze dan näör haar opkeek, stakken ze de hand op en knikten mekare glimlachtend gedag.

Den olden Iesbrandt merkten dat nieet, want hiee las de krante.

Mäör inens wier e toch esteurd deur un uutrooep van verwondering van ut mèken: - Hee, grova, kiek is, kiek is wat ik hier hebbe -. En ze teunden hem un eerpel wäör an de lange kienen un golden rink hink.

,,Wat zeg ie, mien kind?", keek Iesbrandt op.

Zwiegend teunden ze 't hem.

- Hee, dat is oke...... -, mäör hiee sprak nieet wieder want inens wis e wat veur un rink dat was; zien trouwrink, diee e sinds ut Ieste naojäör, nao ut eerpels opdooen, kwiet was.

Wat had e der näör ezocht, wat had e ut zich an-etrokken, de trouwrink van zien Jehanna verloren. As of e haar ontrouw was ewodden, zo had e zich evuuld; maonden lank was iederkeer de spiet bie hem op-ekommen. En noe däör, de rink.

Deur alle gedachtens en gevuulens kon e zo dadelik niks zeggen.

Hiee zag hoe ut mèken de rink van de eerpel lös maakten en wat oppoetsten met haar scholdooek, hooe ze hem bekeek en zag wat ter binnenin ston egraveerd. Met zachte stemme las ze 't: Jehanna 5 juni 1905.

Ze keek nao de zwiegende olde man en ze zag in zien ogen wat er in hem umme gink. Ze zag oke zien olde handen, erimpeld en met dikke blauwe äören der op, de knökkelige vingers zonder un rink. En in haar verbeelding zag ze, meer as un halfhonderd jäör elejen, twiee jonge mensen tegenaover mekare staon met tussen de vingers un golden rink um an mekare te geven.

Un gieetelink vlaog tjetterend lanks de verande en in de nötteboom koerden un holtdoeve.

Lankzaam ston ze dan op, nam ziene ieene hand en schaof de rink an un vinger. Olde en jonge handen wazzen èven bie mekare en un groot begriepen was tussen hun beiden. Dan keek ze hem glimlachend an en zei, bienao fluusterend: - Van Jehanna -.

- Dank oe, mien kind...... ie zölt un lieeve vrouwe wodden-.

Den olden Iesbrandt zien stemme klonk anedaon. Ut mèken glimlachten wat verlègen.

Dan inens, keek ze den hof in näör haar jonge. Ze stak de hand op en lachten hem tooe. En as-of ze hem vandage pas veur ut eerste zag, riep ze: - Dag, dag Iesbrandt! -

De gieetelingen begonnen dervan te fluiten.


Herman Korteling
Uit: Un Moespot Ampat. (Deventer, Dialektkringe Salland en Oost-Veluwe, 1980, p. 7-8)

Rogge

Rogge

Johan vèègden met zien mouwe een pleksken schone op één van de vettige roeten van de bankwerkerieje. Hee tuurden in het donker van de decemberaovond in de verduusterde straote um te zeen of de kust veilig was. Zes uur, ètenstied dus, gin mense te zeen. Gin burgers en gin Duitse soldaoten. Al een paar keer was dit het juuste moment ewest um een klein waogstukjen te ondernemmen.
Veurzichtig, op de tast, haalden hee in het schemerdonker de veertig kilo zwöre zak met rogge achter de deurtjes onder zien werkbanke vandan. De fietse zetten hee tegen het aambeeld. Dan legden hee veurzichtig de zak dwärs aover de bagagedrager. Foj, wat een onwies zwöre pungel was dat. As bankwerker was hee wel wat gewend, maor hier zol hee zowat van an het zweten kommen. Of was dat soms van de spanning?

Toen hee veurige wèke weer es bie één van de landbouwcoöperaties in Drenthe een machine had motten naokieken, had hee wel eerst an zichzelf edacht. Hee kenden de meeste lu van alle maalderiejen vrie goed en ze hielpen hem zovölle meugelijk voort. As hee ergens kwamp, zocht hee eerst een goed kosthuus, wöörvan bekend was dat de mensen an de goeie kante stonden en... dat hee het döör een paar dagen goed van èten en drinken had. Döörnao pakten hee het gereedschap uut zien grote kiste en borg dat goed weg. En dan kwamp altied het grote spannende moment dat er zodaonig met de chef van de maalderieje epraot mos worden, dat dee de grote kiste vol leet doon met een zak rogge of tarwe. As dat dan weer gelukt was, schreef hee met een groot stuk gèèl vet-kriet op het deksel: GEREEDSCHAP MONTEUR. Dan stuurden hee de kiste met Van Gend en Loos naor zien baas, dee van alles op de heugte was. En dan pas ging hee echt an het werk.
Zo had Johan d’r steeds veur können zörgen dat zien vrouwe en vier kinder nooit met een löge mage naor bedde hoofden.

Hee ging naor buten, dreiden de deure van de werkplaatse achter zich op slot en stapten in de vreeskolde aovend veurzichtig op de fietse. Foj, döör kwamp hee nog bienao an het slingeren. Wat een gewichte. De olde fietse kreunden d’r van. Gespannen en op elk geluud bedacht reed Johan deur de donkere, stille straoten.
Nergens was een spierken licht te zeen. Alle ramen wazzen op Duits bevel verduusterd. Straotlanteerns mochten al een hele tied neet meer an. Döör was trou-wens ook gin gas meer veur. Ie kregen toch al neet vaker as dree keer daags een uurken gas um wat te kaoken. Buten dee tieden was er gens gin druk meer op de gasleidingen. Het duuster kwamp Johan goed van passe en hee merkten, dat zien härte het ook weer wat rustiger an deej.
Vlak bie een kruuspunt heurden hee het geluud van een vrachtauto met dieselmo-tor. Dat mos een Duitser wèzen, want de enkele burgerauto dee d’r nog reej liep op holtgas en dat gaf een heel ander geluud. Hee zag twee streepkes licht deur de gro-tendeels geblindeerde koplampen op zich toe kommen. Gauw sloeg hee rechtsaf, maor bemerkten tot zien schrik dat hee zo bie de Ortskommandant veur de deure langes kwamp.
Hee hield zien positieven bie mekäre. As hee noe terugge ging, liep hee helemaole in de gaten Terwiel dat deur hem hen flitsten, sloeg de pechduvel nog es toe, maor noe härder. Hee stoekten iets deur een knipgat in de weg. Even dacht hee nog dat alles goed ging. Maor dan veulden hee een siddering deur de fietse, gevolgd deur een doffe plof. Oh, oh, wat een ellende. Döör was hem de steunstange van de baga-gedrager onder het gewicht van de zwöre zak bezweken. Het touwtjen van de zak was lös-eschaoten en de helfte van de rogge gutsten as water uut een emmer op straote.
Johan keek um zich hen. Gin schildwacht bie de Ortskommandant te zeen. Gauw greep hee de noe nog maor halfvolle zak, plantten hem veur zich op de stange en maakten dat hee wegkwamp. Viefentwintig meter verder keek hee umme en zag dat de schildwacht inmiddels an de stoeperand naor de rogge stond te kieken.
Eénmaol thuus smeet hee de zak onder de keukentaofel en stapten de kamer in. Zien vrouwe en kinder, dee an de aovendboterham zatten, hadden metene deur dat er iets mis was. “Jo, haal de weckkètel uut de kelder. Wim, de jas an want ie mot mien hellepen. Dinie, geef mien gauw stoffer en blik.”
Onderwiel Johan de rogge uut de zak aoverstortten in de weckkètel, vertelden hee kort wat er gebeurd was. Hee trok zien jas uut, gevolgd deur een dikke trui, toen de jas weer an en met een: “Foj, ik zwete mien dood”, verdween Johan met Wim in de donkere, kolde decemberaovond. Willemien, zien vrouwe, sloeg de schrik um het härte toen ze achter het huus Johan tegen Wim heurden zeggen dat ze mossen opscheten, want het was bienao acht uur, dus ‘spertied’.
Bie het grote herenhuus, wöör de Ortskommandant huusden an-ekommen, zag Johan dat alles er nog net zo bie lag as een dik kwartier gelejen. Hee stopten an de stoeperand en zag de schildwacht in zien dikke winterjas. Met völle stroop an de kwaste zei Johan: “Herr Oberlieutenant, ich see hier auf de straote zaod liegen. Mag ich dat mitnemmen?” “Mir egal”, zei de oorlogsmeuie olde Duitser en vervolgden zien rondjen um het huus van zien baas. Dree menuten later zatten ze beiden weer op de fietse. Wim met de zwöre zak op zien baovenbenen dwärs op de stange, wöördeur zien benen bienao werden af-ekneld.
Onderwiel Johan thuus bie een kop surrogaatkoffie biekwamp van de emotie, dekten mo de grote uuttrektaofel met een taofelzeil. De kinder móchten neet allenig opblieven, nee, ze móssen. Bie toerbeurte gingen ze op de fietse, dee met het ach-terrad op een standaard stond. De dynamo tegen de achterband zörgden via een dröödjen naor de koplampe veur licht op de taofel. Tot bienao middernacht werd deur de hele familie het straotvuul, zoas takjes, steentjes en zand, met de hand uut de rogge ezeefd.
Toen de beide oldste jonges meu in bedde rolden, zei Jo tegen Wim: “Ik hebbe van mien lèven ’s nachs nog nooit zo’n ende efietst.” .

Dit Deventer oorlogsverhaal van Wim Lubberding  werd eerder gepubliceerd als Tekst van de maond april 2010.

Engelbertus

Engelbertus

Bertus van de Zandkamp heet eigenlijk Engelbertus van de Zande. Een braven is hee nooit ewest en zal hee nooit worden ook. Hee is altied meer Bertus dan Engel.
Umdat hee in een afgelègen huusken woont, ergens achteraf op een dreuge, schraole kamp is lange gelejen zien name deur het vollek al veranderd in Bertus van de Zandkamp. Hee woont zo afgelègen op het platste platteland met zukke verre vergezichten, dat hee op zaoterdagmärgen al kan zeen wee d’r ‘s aovends bie hem op visite kump. De afstand naor de bewoonde wereld is ook zo groot, dat hee eigen-lijk neet zonder auto kan. Maor hee hef een probleem: Al hef hee dan wel een auto, hee hef gin riebewies. As hee dus naor het dorp geet, ridt hee dree kilometer deur de zandweg naor de härde weg en geet vandöör de laatste kilometer lopen. Dan haalt hee zien boodschappen en zeult twee zwöre tassen naor zien auto.
Op een dag, toen het zo härd règenden, da-j gin musse zaggen umdat dee baoven de laaghangende wolken vlaogen, hef Bertus egokt en de auto op het märktpleintjen eparkeerd. Eigenlijk was er niks an de hand ewest, as bie terugkomst uut de supermärkt  de afstandsbediening van het portierslot neet had eweigerd. En jao heur, nao een kwartier vruchteloos martelen en mieren stond er een agent naost hem.
“Wil hee neet lös, Bertus?”
“Jaowel, maor hee daagt mien uut; hoelange ik het vol holle met proberen veurdat ’k de hamer uut de kofferbak pakke.”
De agent kon er neet umme lachen en veulden zich beledigd. Meerdere bonnen veur het ontbrèken van allerlei papieren wazzen dan ook gauw genog uut-eschreven. Toen de agent goed en wel weg was, werd de auto bange veur de hamer en vlaog het slot inèns lös. Een hallef uur later had Bertus de boodschappen in het aanrecht-kastjen.
Een maond later was Bertus veur de greune taofel. De rechter hield hem veur dat riejen zonder riebewies heel gevöörlijk is en wees hem umslachtig op zien verant-woordelijkheid. Maor Bertus onderbrak hem en zei dat hee het neet kon bewiezen, maor wel het vermoeden had dat de meeste ongelukken wordt emaakt deur mensen dee allemaole wèl een riebewies hebt.
“Dus bespöör mien oew betoog, veurdragen doo-j maor in oew vrieje tied. Ik binne druk dus zeg maor wat het kost.”
Met honderdviefentwintig euro en dree dagen veurwaardelijk kwamp Bertus thuus.
Noe, een jöör later, hef Bertus toch nog zien riebewies ehaald. Maor hee mot d’r binnenkort weer hen; ze hebt hum esnapt. Hee hef met vier en vieftig kilometer per uur viefenvieftig euro te härd erejen deur de dorpsstraote.
Mocht de rechter noe denken dat hee met een-nul zal winnen, Engelbertus hef de geliekmaker veur het inkoppen. Veurige wèke namelijk is de rechter tiedens een plezierritjen met zien auto op zundagmiddag in de modder van de zandweg bie Bertus zien huus blieven stèken. En Bertus is koopman. Hee hef de rechter er met een slepkabel uutetrokken. Op de härde weg an-ekommen, negeerden hee het toeteren van de rechter achter zich en slepten hem het hele dorp deur tot veur het plietsieburo. Toen ze beiden uutestapt wazzen, merkten Bertus, nog veur de rechter iets kon zeggen, zo langes zien neuze weg op: “Niks te danken, meneer. Ie mochten döör eigenlijk gens neet kommen, maor goeie vrinden mot onder alle umstandigheden op mekaere können rèkenen.”
Weer thuus liep hee regelrecht naor de schure. Van een schap pakten hee een plankjen met een iesderen plaatjen d’r op. Döörmee ging hee gewaopend met een hamer en twee spiekers veur naor de zandweg. Hee spiekerden het plankjen an een miezerige weideposte, wöör nog gin hond tegen zol willen plassen. Döör had het ding heel vrogger ook altied ezèten. Maor het was d’r jören gelejen een keer af-evallen: EIGEN WEG VERBODEN TOEGANG.
Laot de rechter noe maor kommen kieken. Bertus rèkent er op dat dee dan tot ‘remise’ zal besluten.

Wim Lubberding

Dit verhaal is eerder gepubliceerd als "Tekst van de maand", augustus 2010,

Deug loont niet

Deug loont niet.

Dät was gien volk um der met op te trekken.
Ze nammen 't met de zeedlijkheid en 't goed fesoen niet nauw,
zo praoten 't därp en zol 't bes wèèn. Ik trokke mien dät an.
Ik ginge niet. 't Was niks veur mien, mär wel veur mien maot Jan,
as jonge muzikant van retketet van hupsakee.
Hee wol op onderzuuk, nooit schuchter en nooit spee1.

Toe Jan weerumme kwamp, van jonge klaore wärm,
had hee van 't slech gezin de dochter an den ärm
en an een kromme stok een haze op de nekke.

Hermen Bomhof.

Met enkele kleine spellingwijzigingen overgenomen uit:
Van weerskanten vremp, een keuze uit de gedichten van Hermen Bomhof.
(IJsselacademie, Kampen, 1987)

Stil stasjon

Stil stasjon

’k Verdienen wel zowat de kos,
mär ’k ston te bidden as een krem.
Ik dache, dät de grote dag,
de mooie slag nog kommen mos,
zodä’k mien reize maken kon,
joechei, hojo, hiep, hiep, hoera.
Vrie wèzen wo’k, van binnen blie,
mär God, mien wod de bene zwaor.
Noe viert de wereld midden mei.
Bie alle bärmen schatert brem.
’k Trokke mien an in ’t beste grei,
mär ’k stao noe op een stil stasjon
te wachten langes ’t doje spoor.
De trein is dättig jaor veurbie.
Op ’t stoffig dak daor gröölt een ka.

Herman Bomhof

Uit: Van weerskanten vremp; een keuze uit de gedichten van Herman Bomhof (Kampen, IJsselacademie, 1987)

Eerder gepubliceerd als "Tekst van de moand", mei 2013