Verhalen/gedichten van
Slagharen

Slagharen en umgeving 

Veur ongeveer 750 jaor bestund oonze omgeving grotendeels uut bos en in de bodem zat de törf die hier in de buurte het zwatte gold enuumd wordden. Uut die tied stamt Old Lutten, een laand met heugten en leegten, waor now nog steeds echte olde boerderi'jen staot. Zi’j siert nog steeds het laandskap.

Het laand er umhen van Lutten, De Krim, Slagharen en Schunesloot kreeg zien eerste bewoners veul later, ongeveer 150 jaor trugge. Het wordden bewoond deur veenarbeiders die zo arm waren as de mieren. Ze kwamen uut de buurte en van over de gruppe uut Duutslaand. Daor was ok gien wark veur veul kerels en de bisskop daor zee tegen zien karkgangers: “Gaot naor Holland, daor is wark in 't moor." Det kwaamp goed uut veur Baron van Dedem, die plannen had een vaort te laoten graven um de törf of te voeren naor de steden.

Die Duutsers wordden "de poepen" enuumd en waren al gauw in-eburgerd. Ze bouwden van skabben en plaggen een hutte, nao eerst een gat in de grond emaakt te hemmen. Een vrouw uut de buurte, een keetvrouw, wol wel veur de manspersonen koken en wassen.
De poepen brachten ok het recept met van de foezel, een zölfgebrouwen jenever. Daormet was het uut te holden.
Het sprek vanzölf dat de kerels hier een magie gungen uutzuken en hier trouwden.

Det graven van de vaort en de wieken gunk met de skuppe, die ok wel zwietlepel enuumd wordden. Eerste de vaort en toen de wieken. Daornao wordden de törf esteuken. Schunesloot was een barre nat gebied en in de harfst en winter stunnen grote delen onder water.
Over de wieken lagen veule vonders, die in het donker zowat niet te zien waren. Zodoende bint in disse omgeving wel ies mèènsen en kiender verdrunken in het kolde wiekswater. Zoas Schuurman, de knecht van Kempes, een krudenier uut Slagharen, die in de wieke op Schunesloot is verdrunken. Deur de wiend is e met de grote ventersmaande veur op zien transportfïetse in de wieke eweid. Deurdet hi'j onder de fietse kwaamp, kon e met gien meugelijkheid weer uut de wieke kommen. Hi'j is verdrunken umdat gien iene het had zien gebeuren.
Die vonders waren in de winter barre glad. As het even kon en ie mossen der over, dan gung ie kroepen, zo wordt er verteld. Later met de fietse mos ie het achterende van de fietse opbeuren en het veurrad over de plaanke sturen. Det lukte oe niet altied.

Toen de wieken egraven waren en de törf staodigan verdween, kwamen de boeren die laand zöchten hier naor toe. Ze kwamen uut Groningen, Drente en Gelderland, en ze hebt de grond goedkoop kunnen kopen. D'r wordden vrugger verteld det ze al veur een pond proemtabak een stuk woest laand ekocht hebt.

Het vervoer was niet te best in die tied. Ie mossen lopen, want de tram was der nog niet. Mos ie oen kiend angeven dan waa-j een halve dag kwiet met lopen naor Hardenbarg. Het kwaamp niet zo krek in die tied. 't Kwaamp wel veur det een kiend twee dagen eerder geboren was as in het trouwboekie stund. Aa-j 't barre druk hadden op oen stukkie laand, of aa-j ‘t heuj dreuge hadden, dan ko-j niet vut.

De mèènsen hebt het hier niet breed ehad. Wa-j te eten hadden was meestal eerpels met tonnegiesvet en veur de zundag misskien iets in de linkervoeste. Het volk zee van de grote boeren, de pastoor en de dominee det ze samen het volk dom en arm eholden hebt. De boeren zollen tegen hun ezegd hebben: as ie de mèènsen dom haolt, dan haole wi'j ze arm en dan hebbe wi'j het met mekare goed.

De lu waren onderdaonig vrugger. Det zag ie an de arbeider as e naor de vervener gunk, dan had de man de pette onder de arm, det heurde zo. Het loon was in de ogen van de heren aait te hoge. D'r wordden deur de arbeiders ezegd dat de boeren het jammer vunnen det ze de arbeiders de winter over niet konnen inkoelen, net as de eerpels.

Rein Sanders en Jaap Huisman
Uit het cursusboek: Noordoost-Overijsselse Taal en cultuur. Hoofdstuk 4: Slagharen en umgeving.