Verhalen/gedichten van
Hellendoorn (Helderen)

Veur kindern die het nog niet weet
zing ik het nog maar weer 
van ’n kwoajen kjel den Derrek heet  
met zienen helligen beer.

As ’t kasoamd is dan giet hij rond
den hel’gen beer giet met  
dan loert hij oaver oene grond
of alles is weg e’zet.

Want as den beer toch hellig wördt
hij grip oe in zien bek 
dan lig ie straks biej hum op ’t börd 
en he-j alle proem’n in ’n drek!

Op kasoamd mut alles schoone wean,
maak dan de boele glad.  
Doet 't met mekaar, van groot tot klean
maak asteblief ruum pad.

En schildert ook de beume wit
met ‘n strakken witten baand 
veurkom zo dat den beer oe bit
gebruuk toch oen verstaand.

As hij oe in de kladden krig
den groten kwaojen kjel 
dan bin ie een verleuren wich

want Derk met ’n beer den kump!

Maar maak oe nog niet bange
want Derk blif nooit zo lange.
Hij hööldt alleene halt 
as ‘e argens oaver valt.

Want as Derk met ’n beer zich stoot
zit ie in grote nood!
Want Derk met 'n beer den kump...

(van de streektaal-cd ‘doe normaal dikkop!’)

Het lied gaat over een angstaanjagend fenomeen: Derk met de beer.

In grote delen van de Achterhoek, Twente en Salland is dit een bekend verhaal dat ook vandaag de dag nog aan kinderen wordt verteld. Derk (een Germaanse demon) en zijn beer (een kwaadaardig mannetjesvarken) gaan op kerstavond rond om te zien of alles goed is opgeruimd. Bonenstokken moeten van het land, volwassenen schilderen witte banden om de bomen en de hekken van weilanden worden open gezet zodat Derk met ’n beer vrij doorgang heeft. Kinderen wordt dringend aangeraden om al hun spulletjes op te ruimen, zodat men met de kerst over een ordentelijk erf kan uitkijken.

Rond dit thema heb ik het lied ‘Derk met ’n beer’ geschreven, het staat op onze cd en het wordt gespeeld in onze theatervoorstellingen. De tekst is genomineerd voor de Willem Wilminkprijs 2012.

Herman Kampman

Oald boerenhuus

Nen reeten dak, begreuid met mos,
Ne putte met ne wippe en n' pos,
Nen schosteen met de voogen kwiet,
N' paar vèènsterties uut 'n oalen tied,
Mar riekelijk halverweggens 't glas
Koej 's määns mooi zeen woer lich of 't was.]
In 't höffien veur de boavendeure
Door zeej van allerhaande kleuren,
De potteknollen bleuit mooi gel,
Voesrozen rood, ken iej toch wel?
Tietloozen ook, zoo helder wit!
Nen appelboom vol bleuisels zit!
Tèèns an de zieddeur 'n sliepsteen steet,
Op zien verdrag door een varken geet.
Veur d' achterdeur' met 't hoondergat
Door gengelt wichter, 'n stuk of wat,
En in de schä van 't onderschoer
Zit röstig groffa, 'n oalen boer.
't Wark is ter of, hee kan neet meer,
Noew doot de jongeleu 't wè weer.
Hee rookt zien piepien stille door,
Temee steet 't etten veur um kloor,
De wichter kroept um op den schoot,
Zien' oalen dag is meer as good!
Ne kloch van hoonder rond um 't huus
Wat stille is 't hier, veer van 't gedruusch.
Wied vot door rapt ne wage hen
Bezieden 't huus door soest de denn'
Van 't singeltien door langs den kaamp,
Oald schoapeschot, deur' met nen klaamp,
Aj heel d' umgevinge zoo zeet............
't Verstaand oew effen stille steet............
't Past all's zóó wonder biej mekaar,
Dek vroage – misschien likt 't oew raar –:
„Hebt mèènschen zich doormee bemeuid,
Of is det huus door zoo ............ egreuid?'

Johanna F. van Buren

eerder gepubliceerd als "Tekst van de moand", september 2010

Feestelijke opening

Der wödden nog zenuwachtig hen en weer elopen.
Het geluud deu het niet!
'n Jonge man tikken zachies op de microfoon.
"Test één twee. Test één twee."
Heurt jullie miej?
Dut e het?"
Nee dus.
Aaltied hetzelfde met geluud, dacht ze. De wereld zit vol technische hoogstandjes, ma geluud 'n bettien verstarken? Ho maar!

Ziej was an de vrogge kaante. De weg zuken, het vekeer, het vinden van 'n parkeerplaatse, alles had met-ezetten.

Opeens klunk ter 'n oorverdovend en snarpend geluud deur de ontvangstruumte.
"PIAAUWWW."
De paar anwezigen keken verschrikt naor de jongen biej de microfoon. Oh, wat 'n herrie, het gung oe deur marg en been! Iej schrikken oe toch rot!
De jongen kröp aover de groond met 'n lang snoer van het sprekgestuulte. Onder 'n taofel deur naor achteren, naor 'n soort mengpaneel. Jao, der kwam heel wat biej kieken.

Ziej had zich veur de gelegenheid mooi op-edoft. 'n Nieuwe bloese ekoch met 'n raantien kaant en ziede, wel zwart netuurlijk. Ma feestelijk en chique. Helemaole in de stijl van de gevierde kunstenares, die dissen middag tiedens de feestelijke opening van dit luxe gebouw heur pries in ontvangst moch nemmen. Dan zollen de lovende weure van het jury-rapport wödden veureleazen. en het beeld wödden onthuld.
Oh, ziej hoppen ma det het goed zol kommen met het geluud!

'n Man kwam naor binnen den 'n grote bak met bloemen dreug. Zo te ziene waren het aanbiedingsboeketten met vrolijke rode linten der an, die hem links en rechts um het heufd slierten. Hi'j wol zien zwaore last zo gauw meugelijk kwiet en hi'j leup zwaor stampend met kromme bene naor 'n rustige hoek. Ma een vrouwe kwam snel op hem of.
"Nee nee, daor niet, liever daor", wees ze, "daor biej de champagnetoren, det stiet mooi, hè?"
De man strekken ziene rugge. De klant is koning, niedan?


Der waren noe meer mèènsen binnen ekommen en hier en daor groeten ze mekäre met: "Dag, daag", handje umhoog. "Leuk jullie te zien. Alles goed? Mooi gebouw geworden he? Tja wat wil je met zo'n goeie architect."
"Ja ja. spectaculair!"
Het geroezemoes zwöl an.
Uut de luudsprekkers kwam noe klassieke muziek. Het mankement was kennelijk verhölpen.
Ziej had het nog niet edach en daor gong het weer.
"PIAAUWWW.!!!"
De lu keken verschrikt. Pardon, wat gebeurt hier?
'n Man keek van achter 'n gedien ongerust de zaal in en keek op zien horloge.
De bloemenmevrouw maakte 'n geruststellend gebaar en leup naor hem toe. Verleidelijk en sussend streek ze hem aover zien arm, kloppen nog even aover zien schoolder en samen verdwenen ze weer achter 't gedien det net iets te lange achter 'n geluudsboxe bleef stekken en hun innige ofgang iets theatraals gaf. Ja, ja, verantwoordelijkheid schept 'n baand.!

Noe klunk gepaste pianomuziek deur de ruumte en de mèènsen preuten er weer lustig op lös.
"Dag schat, terug uit Venezuela? Wat een ambiance he? Heb je de kaviaarstand gezien?"
"Enig hè, eeenig.!!"
"Diederik komt wat later. Hij heeft eerst nog een borrel met de minis.."
Ziej kon het verder niet heuren, ma dach: wat 'n gezeur, daor zu-j an met mutten doene.

Ziej pakken de folder uut de tasse waorin het gebouw bejubeld wödden.
"De klimaatsbeheersing bleek van 'n uutzonderlijke kwaliteit te wèèn, den waarschijnlijk tot aover oonze greenzen naovolging zol kriegen.!"

Bah, waorumme mos ziej noe opeens dèènken an zwarfkinderen in Oostbloklaanden? Ziej kröpen 's nachts in rioolgaten waor het nog het warmste bleef. Heel aens as biej wichter in de tropen, diej hadden van kaolte gin las, ma stikten bienoa in de hiete dekken van prostitutie. De roes van alcohol en van liemsnoeven gaf ma kort verlichting.

De nerveuze man van zopas verscheen weer op 't toneel naodet hi'j met zien voesten stompend op het gedien de opening had evunden.
"Dames en Heren", sprak hej. "Mag ik even Uw aandacht? Wil de eigenaar of eigenaresse van de zwarte Volkswagen.", er volgden 'n klene stilte waorin zien gezichte ofkeurend betruk,"...met de rode stippen", vervolgden hi'j, "die hier voor het gebouw staat. HET DING willen verzetten? Onze hoofdgast zal op die plek zo dadelijk moeten uitstappen! Ik dank U!"
Hi'j verdween weer achter 't gedien.

Het ding, had e ezeg.
Het ding!
Ziej was zwaor beledigd en dach: iej mochen willen da-j a-j zo aold bint as "det ding", iej ok nog zo hard könt lopen!
Och man, let op oen eigen ding daor achter det gedien. Da-j 'm veural niet fout parkeert. !
Ziej stun nieds op, pakken heur tasse en gung richting uutgang.

A-j gin hoge hakken ewend zint en iej verget deur alle komosie het snoer van de geluudsinstallatie naost oe in de gang, dan maak iej 'n schoever!
Heur bene wollen grotere passen maken dan heur nauwe rökkie ankon en as 'n projectiel scheut ze zichzelf of. Heur vaart wödden steeds groter.
Ziej wödden op-evangen deur 'n grote man den heur lachend aoverène heul.
"Kalm, kalm maar", zèè hi'j. "Haastige spoed is zelden goed!"
"Diederik..", dach ze. "Dit zal Diederik wèèn."
Ziej geneerden zich rot. Dit was wel een ofgang netuurlijk.
Oh, alles was opeens zo ongemakkelijk. Zo uut balans!
Weg wol ze.
Weg van hier, weg van die lu die 't ollemaole zo mooi veur elkaar hebt en straks tevrène van hun champagne zollen nippen!

Scheut heur voet deur de hoge hakken uut?
Leup daor biej de eerste parkeerplaatse de weg al wat onverwachts schuun of?
Dach de chauffeur van de limousine met de hoge gast erin: 'k bin der, 'k laot em mooi uutkulen?
Wiej zal 't zeggen?
De klap kwam ongekend hard an en de kraante schreef de volgende dag:
"Kunstenares ramt Hof-auto."
"Geeft gewonnen cheque aan zwerfkinderen."
"Groot industrieel Diederik H. verdubbelt bedrag.!"

Aover de champagnetoren wödden niet erept.
Ma ach, scharven brachen geluk.

Mineke Mollink-Bos

Ze won met dit gedicht de därde pries in de Literaire wedstried van 2008; eerder gepubliceerd als "Tekst van de moand", april 2009

..