Verhalen/gedichten van
Ommen

Dieks hef binnen zien eigen femilie
in de schure nog zien domicilie.
Al is hi'j al jaoren met pensioen.
Et is gien kerel van niks hemmen te doen.
Hi'j knooit en prutst zo heel wat of,
det gif met praoten vaaks weer nieje stof.
Een schrufie, een moertie een planke, hi'j grip nooit mis,
as hi'j in de schuure an de gang weer is.
Een wipwap een töfeltie, stuultie of hobbelpeerd
een poppenhuus of giertank ut is de kleinkinder völle weerd.
En köttens met die kelte en snee nog wel,
deuk Dieks weer de schure in en onverdachens snel.
Hi'j had een klokke met kukenties vernommen,
die vaste van de kelte umme zollen kommen.
Och die stäkkerties, dach hi'j, vriest mie nog dood.
En det is iets wat em dan bässens begroot.
Dieks pakt een hölten kissie en häält een ziedkaante vot,
Zet em tunderstebaoven in 't hok en grip dan de klokke vlot.
Et hele spul hef zich d'r sieto onder installeerd,
zo hadden ze bettere bescharming, hef Dieks riddeneerd.
Hi'j pakt ok nog een laampe en een groot stuk glas
en zet det op een paar steen wat hoger en mooi pas.
De kukenties wärmt zich onder glas en laamp,
ok de klokke die niejsgierig uut et kissie kieken kwaamp.
Zo hadden ze met mekäär die paar winterse sneedängen
een Iäkker warm plekkie en aover kelte niks te klägen.
Noe mar hoppen det die havik en die lillijke kraaien
en niet te vergetten de vos, niet in de buurte komt graaien.

Annie Slots- Brinkman
Uit: Pennenvruchten 2009
(aangepast aan de IJsselacademiespelling)

't Leste half jaor van de oorlog he-k niet deurebrach in mien eigen woonplase Dèventer. Mien va en moe stoppen mi’j diepe vot in Noord-Salland waor Onze Lieve Heer nog gangs was de wereld te scheppen. Mien grote breur zat daor onder-edökken en dach det e zo veilig was as 'n polis in de braandkaste. Det pakken wel èventies aans uut.

Wi'j zaten daor onder de rook van 't beruchte kamp Erika. Butendet gunk 't daor al gauw te wemelen van Duutsers dee de bossen kappen leuten um 't holt veur verdedigingswarken te gebruken. Ook zaten wi’j köt op de spoorlijn Zwolle-Emmen waor oorlogstuug zoas V 1- en V ll-onderdelen aover vervoerd wödden. Aoverdag stönnen de treinen stille, goed gecamoufleerd. Maar de Engelse jagers, dee rappe spitfires, hèneg van vluch en scharp van oge as sparwers, wössen ze umsgeliek te vinnen. En dan waren de rapen gaar.

Nog vuul ik mi’j 't middenrif metflapperen op 't geraotel van de twennig millimeters.

A-k dache: "Noe bint ze vot", dan waren ze d'r op ienmaol wier met joesterig jaanken.

Nee, mien va en moe hadden tegen de verwachting in, minder te vrezen in de stad asse wi’j daor. Maar ja, 't etten butenof was bes en van luchtalarm ha-j gien las.

Niet det 't baoven de grond iegaal veilig was, nee, det he-k al verteld. Maar det goelen van dee sirenes, benaamd in de nacht! Wat was slimmer: de bommen, de neerkommende, branende vliegtugen of dee sirenes, ik weet 't nog nie.

Alle eerste maondagen van de maond dreit ze nog aaltied proef. En ze maakt mi’j de dag kapot. lk komme töt niks meer en lope maar wat in 't ronde te gengelen.

As jonge van elf, twaalf jaor strietsen ik deur 't laand van Ommen, Beerze, Junne en Stegeren en met onofscheidelijk 'n geweer an de scholder, zelven emaakt van 'n plaankie en 'n stuk bessemstelle. En 't was 't beste geweer wat 't gaaf, want ik raken alles waor 'k op scheut. Det alles wal met beparking töt de vi’jand.

Op miene tochen kwam ik vake Wilhelm Tell entegen, 'n wehrmachsoldaot. Hi’j leut mi’j mangs 'n foto zien waor ziene vrouwe en zönne opstonnen. lk leke völle op den jongen en daorumme kon 'k bi’j Wilhelm gien kwaod doen. Det wol niet zeggen de-k 'm nooit doodscheute en goed ook, want hi’j zakken dan mooi as 'n pudding in menare. Naodetied kon e dan van 't lachen niet wier in de biene kommen.

Op 10 april '45, dagens veur de bewijding van Ommen, kwaamp e ofscheid nemmen. lk stunne bedremmeld tegen 'm an te kieken. “Na", zee e, "willst du mich heute nicht erschiessen?"

Toen he-k mien geweertie veur de knie deur de millen ebrökken.

Broos Seemann
Uit: Het Beste van Broos (Kampen, IJsselacademie, 2002, p. 94)

Tresia

Tegen de lauwe rugge van de Krieghuusbelten, waor millen in 'n kold winter gien sneedekken blieven wil, wont Hessel Hesselink met 'n hond en 'n tillevizie.
Met de jaoren is e volk, buur en kunnigheid kwiet ewödden. Bie betties bint dee van 'm of¬ekalfd as kloeten van 'n waterkaante. 't Zol allemaole Hessel zien eigen schöld wèèn. Had e mar niet zo ampat doen mudden. Hazen strikken en petriezen slaon onder 't net is nog 'n sport. Hard veur gek en onwies zingen deur de bos, in 't vlakke veld, daorvan stöf 't haor nie van de katte. Mar hee had ok nakend bie de weg gaon te lopen. Pjoei! Kleine deernties binnen elokt met kauweelstiek en peppermunties. Pjoei! Toe hadden de buren wier op 't arf estaone met engelse slöttels en sallaandse batsen. Hee zol de kast' in, op 't mattien bie de rechter. Zo wied kwaamp e nie. Hee mos wa naor 'n gestich hen. De dokters hebt daor nog wier zovölle stuur in zien krange doen kriegen kunnen dat e met 'n pot pillen in den naosek w'rumme moch, naor zien pla¬sien achter de belten.
De oostenriekers, de krenten, de vogelkars wassen al dichter en wilder umme zien huus toe. 't Lig köt an de weg, mar as in 't naojaor al 't blad an de grond lig, blif 't 'n toer Hessel zien verrommeld spullegien te ziene. De buren zeden op 't lesten: daor argens wonnen vrogger iene Hessel Hesselink, en zee lachen smerig van: ziezo.
Gien mense wil 'm langer weten te vinnen. De bakker met zien ventbussien wol nog wa kommen; hee waogen 't nie meer, want den hond gruien töt 'n wolf en Hessel wödden al kleinder töt 'n schoelkind. Da's gatjandoeldel 'n naar gezichte: 'n groten kerel den t'rugge gruit, twie, dree koppen! En de bakker gaaf gas bie as e de belten rond mos. Hessel giet nog 's wier te passen in 'n deuze van de bleubaand. Agatdame! 1n de winkels op 't Lemelerveld helpt ze 'm gauw en schrikachtig. Trek de stoel bie: d'r is van Hessel meer te vertellen.

Alle jaor met Sunne Margrietendag kump Tresia. Zee zit ondervaches bie Hessel op den heerd, voort um de deure onder de scheurkelender, nös de tillevizie. Zee knikt 'm vrindelijk toe. Doet de gabbediene uut, deerne. Dat wil ze nie; eerder nog dut zee de baovenste knope ok dichte of slöt 'n haand met gespreide vinger veur den hals. Hessel wet secuur van eer kommen; toch schrikt e as zee d'r wier zo zit. Hee lèèft naor den dag opan; hee lèèft d'r van vot, 'n dag den 'm vatte geven blif op de tied, den 'm de sezoens op de riege hölt, den enkelde dag den 'm 'n jaar vullen kan, min of meer, meer of minder.
De hond is ongedurig, dut niks aans as liggen en in de biene springen en hee peept as 'n dreuge wagenasse. Nao 'n zet knupt Tresia toch de mantel lös. Hessel kik naor ziene vrouwe; hee kek eer zo 's an. Zo deerne, dusse. 't Iene jaor is ze dudelijker te vernemmen as 't aander. De stemme is d'r aid wa zovölle en de ogen bint d'r meestentieds volop. De zwatte jasse is mangs te ziene met stiknaoden en al, mangs is 't 'n wolke den rap veraandert as 'n zwarm vogels op trek. 't Gezichte kan verstoeven, wierkommen as van 'n jonge meid, rond en fris; 't kan in vlekken wèèn vol rimpels en olderdomsroest. 't Lich van de zunne hef d'r met van doene: hoe meer zunne des te minder Tresia. Zee zingt 'n leed, tegen de wieze an.
Margrietendag giet verbie met niks gien ampattigheid. Gebeuren dut d'r feilijk niet wat. De dag is zo hen. As de zunne de toppen van de bomen in 't vuur zet, is Tresia vot, zonder te vertrekken. Hessel rök an de zitting van de stoel waor zee ezetten hef. Kamfer. Is zee noe wezenlük weg? Hessel kik naor de hond. Den slöp as lig e dood. Jao, dan is Tresia dus weg. Hessel prakkeseert 'm lam aover wat d'r den dag ezeg is. Was 't völle? Was 't weinig? Hee kik straf naor 't zolder en schöf de baoventane wied aover de onderlippe. Hee weet 't nie, net nie. Met 'n depen brom bromt e wat van 't leed, 'n bimbam van 'n doodsklokke. Evventies flitst de hond de ogen hen en w'rumme. Hessel draaft naor buten hen, aosemt met sissende stoten en stapt wier binnen. Hee rök 't noe: odeklonje, Tresia eer odeklonje. Hee krig de pette van 't kruusbeeld en löp van niesten naar buten. De hond is 'm veur. Zee gengelt deur de dichte bos met de vinnige twiegen, beltien op, beltien da le, töt an de vlakte. 't Maag al braaf te donke¬ren gaone, in de vatte stekt de Raolter toren nog veur geweld zienen vös te groten spits in de luch. En de silo's van de bond bint in 't twieduuster meer blokkendeuze as dagens, de watertoren: 'n dik, stomp-eschreven potlood. De wind is van 't zuden. Toch a wa kold. De krönnenzommer kan 't d'r vrog ankriegen. Hessel viddert dat 'm de tane tikt. Heur, de klokken zingt! 't Leed van Tresia! De wind breg 't in complet¬ten an, löt d'r bie toeren iene tussen hen.
Hessel giet w'rumme. 'n Marklauwe schreeuwt: gek, gek, gek.
'n Naojaor, 'n winter, 'n veurjaor, zo hebt ze te kommen en as de zommer de meeste wärmte egeven hef, wil Tresia wierkommen. Zee keek disse maal jonger uut. De hane waren meer van 'n mevrouw ewes. 't Haar was as van zulver en as bunte op den dauw.
Op den heerd trak Hessel de punders van de koekoeksklokke op en drukken de tillevizie an.
De wereld spatten van 't bolle glas. En toe d'r niks meer veur was, dach Hessel: ik wete bes wat Tresia ezeg hef. Mar hee wös 't nie. Hee bommen op de sokken 't huus deur. De wind had stemmen ekregen tussen de sleten op delle. Was de harfst benauwd 'm te verlaten? 't Wödden huisterig weer. Hessel keek deur 'n raampien. Ah, mooi, de Krieghuusbelten stunnen met man en mach an zien kaante. De oostemie¬kers zwaaien stram naar 'm en hee stak 'n haand op en lachen.

Margrietendag, twie en dattig jaor t'rugge. In de Kruusverheffingskarke van Raolte trouwt Hessel Hesselink met Tresia Klein Hafkamp. De boeren hadden de stöppels onder-ebouwd en 't onzichbare knollenzaad ezeid. Mar de zunne branen of d'r nooit 'n naojaor meer kommen zol. De brullefte op de Hafkampsdelle was 'n niks te montere angelegenheid. Was de klaore laf en 't bier dood? Hessel zien moe en Tresia eer moe hadden vaker de zakdoek in den haand as 't glasien advecaot. De beide va's keken of eer de beste koe met de pappen in 't puntdraad ezetten had. 't Was 'n laffen dag: Hessel en Tresia zollen emigreren. D'r waren nao de brullefte nog 'n stuk of wat dagen veur ofscheid nemmen. 't Was de alderleste dag nog nie. Mar de alderleste dag kwaamp. Canada en nooit wier Sallaand! Daar deu Tresia toen pas goed denken op.

D'r was 'n schipper op 't kanaal en den schipper dach: wat drif daor in 't kanaal? Daor drif wat in 't water. 'n Ronde, volle rugge in 'n zwatte gabbedienejasse.
Alle jaor, ien enkelde dag van de eeuwigheid ofnemmen, is dat tevölle evraogd veur 'n man den wieders niks hef as 'n tillevizie en 'n hond?
Den armen, armen Hessel Hesselink.

Broos Seemann

Uit: Het beste van Broos. Kampen (IJsselacademie,  2002)

.